سخي

د طالبانو تر راتګ مخکې، د مدني حقونو فعال او متشبث سخي، چې اصلي نوم یې نه دی ښودلی، د یوه پرمختللې کافې خاوند و، چې د شعر لوستلو، سیاسي بحثونو او نورو غونډو کوربه و.

کله چې افغان وتنس مخکې له سخي سره خبرې وکړې، هغه موږ ته وویل چې هغه په ​​​​کابل کې د ځان لپاره د راتلونکي لیدلو لپاره مبارزه کوي که چیرې د ښار کتابتونونه، کیفونه او کلتوري ځایونه د طالبانو په واک کې بند پاتې وي.

هغه بیا موږ ته وویل: ښځې به د طالبانو لخوا په کورونو کې بندیانې شي، او لوستي خلک به د ټکنالوژۍ څخه بې برخې شي، هغه زیاته کړه چې داسې ښکاري چې افغانستان نیمه پیړۍ په شپه کې تیر شوی وي.

دا د ۲۰۲۲ جنوري وه، او کله چې موږ له سخي سره بیا خبرې کوو دا د جون میاشت ده. هغه نور په افغانستان کې نه دی، خو دا ځل له پاکستانه له موږ سره خبرې کوي.

سخي څرګنده کړه:هره ورځ په افغانستان کې خطرونه د تېرې ورځې په پرتله ډېرېدل، طالبانو زما ملګري هغه خلک چې د مدني اعتراضونو په لومړۍ کرښه کې وو، او هغه کسان چې په ډیموکراسۍ او دیموکراتیکو ارزښتونو باور درلود توقیف کول پیل کړل.

سخي افغان وتنس ته وويل چې د ده يو شمېر فعال ملګري د طالبانو له خوا شکنجه شوي او د نورو فعالانو په اړه يې د معلوماتو ورکولو ته اړ کړي دي، د دوی په منځ کې پروانه ابراهیم خیل وه هغه ادعا کوي، د هغې ورکیدل د یو شمیر نورو ښځینه فعالانو سره د نړیوالو رسنیو پام ځانته اړولی که څه هم طالبانو په دوامداره توګه د دې میرمنو نیول او توقیف کول رد کړي، ملګرو ملتونو د دغو څلورو ښځینه فعالانو د خلاصون اعلان څو اونۍ وروسته له دې وکړ چې ورکې شوې وې.

سخي وايي: همدا ډول طالبانو په زوره له هغوی څخه ځینې نومونه واخیستل زما نوم هم په دوی کې و.

ژوند په پاکستان کې

کله چې سخي پاکستان ته راغی، ده هغه ستونزې له منځه نه دی ولاړ.

د تېر اګست په میاشت کې له افغانستان څخه د امریکايي او ناټو ځواکونو د وتلو او طالبانو تر نیولو وروسته په سلګونو زره افغانان ګاونډیو هېوادونو ته کډه شول، د اروپايي ټولنې د پناه غوښتنې ادارې د شمېرو له مخې، د ۲۰۲۲ کال تر جنورۍ پورې په پاکستان کې شاو خوا درې میلیونه افغانان اوسېږي او اټکل کېږي چې له دې ډلې شاوخوا ۷۷۵۰۰ یې بې اسناده دي.

له نیول کیدو وروسته، پاکستان د خپلو پولو کنټرول سخت کړ، د پاکستان د کورنیو چارو وزارت یوه جګپوړي چارواکي چې د کډوالو د سمبالولو دنده یې په غاړه درلوده تېره میاشت سي بي ایس نیوز ته وویل چې هېواد یې ویزې او پولې محدودې کړې وې، خو له دې سره سره شاوخوا ۲۵۰۰۰۰ افغانان [له نیول کېدو وروسته] پاکستان ته اوښتي دي.

سخي افغان وتنس ته وویل چې هغه افغانان چې په پاکستان کې د پناه غوښتنه کوي له بهرنیو سفارتونو سره د اړیکو خرابوالی او د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ له خوا د دوسیو د ځنډېدو له ستونزو سره مخ دي. د رسنیو او نورو افغانانو له خوا چې په هیواد کې د پناه غوښتنې په لټه کې دي، ورته مسایل راپور شوي دي.

سخي وايي: "له بده مرغه، داسې کومه لاره نشته چې موږ له پاکستانه ووځو... موږ دلته بند پاتې یو."

د جون په میاشت کې، په پاکستان کی د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ یوې ویاندې په پاکستان کې د افغانانو د وضعیت په اړه اندیښنو ته ځواب ورکړ، او ویې ویل چې دا اداره اوس مهال د پاکستان له حکومت سره د پناه غوښتونکو د راجستریشن او اسنادو په اړه بحث کوي، په عمده توګه له افغانستان څخه.

"موږ ووژنئ یا مو وژغورئ"

هغه کورنۍ چې لنډمهاله سپینې کمیسونه یې اغوستي چې په سور رنګ کې "وژل" لیکل شوي د دوی د حقونو نشتوالی روښانه کول، عکس افغان وتنس ته لیږل شوی، د هویت خوندي کولو لپاره تور شوی.

تېره میاشت، د پاکستان د کورنیو چارو وزارت یوه چارواکي سي بي ایس نیوز ته وویل چې شاوخوا ۴۵۰ افغان کورنۍ چې ټولټال ۱۵۰۰ کسان دي، د اسلام اباد په یوه پارک کې ژوند کوي، د راپور له مخې ډیری کورنۍ په موقتي سرپناه کې ژوند کوي او ډیری یې نسبتا ځوانان او ښه تعلیم لري، د میاشتو راهیسې کورنۍ د دوی د کوچنیو ماشومانو په ګډون د خپل قانوني موقف غوښتنه کولو لپاره لاریون کوي، ډیری یې اروپايي هیوادونو ته د تګ په لټه کې دي، راپورونه توضیح کوي چې څنګه مظاهره کونکو حتی جعلي تابوتونه هم اخیستي دي پداسې حال کې چې سپینې کمیسونه یې په سور رنګ کې د پیغامونو سره د چارواکو څخه غوښتي چې "موږ ووژنئ یا مو وژغورئ".

سخي وايي، چې له افغانستان څخه د څه باندې زرو کډوالو په اعتصاب کې يې برخه اخيستې ده.

هغه وايي: دوی له مختلفو پس منظرونو څخه دي: ښوونکي، فعالان، خبریالان، څارنوالان، مذهبي اقلیتونه او د افغاني ټولنې نورې زیانمنې ډلې، هغه زیاته کړه چې د دوی د پناه غوښتنې هیڅ یوه قضیه هم نه ده څیړل شوې.

د واک د نیولو راهیسې، ډیری خلکو چې د پخواني حکومت یا نړیوالو سازمانونو سره کار کاوه د خپل خوندیتوب په ویره کې هیواد پریښود، د طالبانو له خوا د عمومي بخښنې له ادعا سره سره د بشري حقونو ډلو او ژورنالیستانو د غچ اخیستنې او وژنو زیات شواهد په ګوته کړي دي.

سخي وايي، د دې ډلې اعتراضي اعتصاب له ۷۰ ورځو راهیسې دوام لري او اعتراض کوونکي د نړیوالې ټولنې د پام اړولو په ترڅ کې د خپل پناه او ساتنې حق غوښتنه کوي، ورته لاریونونه د میاشتو راهیسې روان دي، د اپریل په میاشت کې، افغان کډوالو په اسلام آباد کې د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ مخې ته د دوی د دوسیو په پروسه کې د ځنډ له امله مظاهره وکړه. د تېر کال په نومبر میاشت کې هم په اندونیزیا کې افغان پناه غوښتونکو ورته اعتصابونه او اعتراضونه وکړل.

سخي افغان وتنس ته وويل چې د چارواکو له خوا ځينې لاريونونه ګډوډ شوي دي، پاکستاني پوليسو زموږ د ځينو لاريونونو پر مهال له موږ سره ناوړه چلند وکړ او اجازه يې ورنه کړه چې خپل حرکت ته دوام ورکړو. په دې وروستیو اونیو کې داسې ویډیوګانې هم آنلاین شریکې شوې چې مظاهره چیان په زور سره لیدل کیږي، که څه هم دا د افغان وتنس لخوا تایید شوي ندي.

د ویډیو سکرین شاټ ادعا کوي چې لاریون کونکي د پولیسو لخوا پراکنده شوي

سخي د خپل راتلونکي په اړه ناخبره دی، خو یو شی چې دا اندېښمن دی هغه دا دی چې افغانستان هېر شوی دی، په تېره بیا په اوکراین د روسیې له یرغل وروسته، هغه وايي څرنګه چې ما خبرونه لوستل، د نړۍ پام په پراخه کچه اوکراین ته اړول شوی دی، بهرني سفارتونه موږ ته پام نه کوي.

سرچینه: له افغان وتنس سره مرکه